Υπερπροπόνηση


10/05/2008 — δημοσίευση του Sensei Νίκου Κορρέ σε περιοδικό.


Με τον όρο αυτό εννοούμε μια σειρά από σωματικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά συμπτώματα τα οποία όταν συμβαίνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγούν τον αθλούμενο στο λεγόμενο «κάψιμο». Όπως γίνεται κατανοητό αν αυτό το σύνδρομο παρουσιαστεί πριν ή κατά την αγωνιστική περίοδο ενός αθλητή συνήθως του στερεί όλη τη σεζόν. Πολλοί επικίνδυνοι τραυματισμοί (κατάγματα, διαστρέμματα, φλεγμονώδεις παθήσεις) μπορεί να είναι αποτέλεσμα υπερπροπόνησης, τα γνωστά και σαν σύνδρομα υπέρχρησης. Η διάγνωση δεν είναι εύκολη, πολλές φορές τα πρώιμα συμπτώματα μπορεί να συγχέονται με ένα απλό συνάχι.

Για να κατανοήσουμε το πρόβλημα πρέπει να δούμε το μηχανισμό δημιουργίας του. Όταν κάνουμε έντονη σωματική άσκηση δημιουργούνται στον οργανισμό διάφορες ανάγκες οι οποίες κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους καλύπτονται κατά τη διάρκεια ανάπαυσης και αφού ο αθλητής έχει εφοδιάσει το σώμα του με όλα τα απαραίτητα στοιχεία που θα βοηθήσουν την πλήρη ανάκτηση του. Όταν λοιπόν δεν εφοδιάζουμε σωστά το σώμα μας ή όταν η ανάπαυση μας δεν είναι επαρκής τότε αρχίζουν και παρουσιάζονται διάφορα ελλείμματα. Το σώμα προσπαθεί να προσαρμοστεί και να βελτιωθεί στα νέα δεδομένα της άσκησης έτσι ώστε να είναι σε θέση να φέρει εις πέρας την επόμενη προπόνηση χωρίς όμως να έχει προμήθειες με αποτέλεσμα να διασπά διάφορα στοιχεία (μυϊκός ιστός) τα οποία θα χρησιμοποιήσει σαν πηγές ενέργειας. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το σώμα δεν είναι σε θέση να κάνει ανάκτηση αλλά και ότι διασπά τον ήδη υπάρχον δομικό ιστό. Φανταστείτε ότι είστε τόσο πεινασμένοι που αναγκάζεστε να φάτε το ίδιο σας το σώμα, αυτό κάνει ο οργανισμός σας!

Παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση του συνδρόμου.

  1. Υπερβολική προπόνηση (χρονικά ή σε μυϊκή ένταση). Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο στις πολεμικές τέχνες ο προπονητής να υποδύεται τον μεγάλο κινέζο δάσκαλο που βλέπουμε σε ταινίες ο οποίος καθημερινά εξοντώνει το μαθητή του και του δίνει μια κούπα ρύζι και μια τάβλα για να κοιμηθεί λίγες ώρες.
  2. Έλλειψη χρόνου ανάρρωσης και ψυχαγωγίας. Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και η ψυχολογική ανάρρωσης του αθλητή μετά από μια προπόνηση ή έναν αγώνα.
  3. Έλλειψη αρμονικής σχέσης μεταξύ εκπαιδευτή και μαθητή.
  4. Αυξημένες υποχρεώσεις του αθλητή (πολλοί αθλητές εμφανίζουν έντονα σημάδια κόπωσης αν είναι ταυτόχρονα και μαθητές σε περίοδο εξετάσεων).
  5. Ακατάλληλο περιβάλλον άθλησης.
  6. Υπεραισιόδοξοι στόχοι που έχουν σαν αποτέλεσμα συχνές αποτυχίες.
  7. Λάθος προπονητικός προγραμματισμός.
  8. Άσχημο οικογενειακό κλίμα.
  9. Συχνοί τραυματισμοί.
  10. Συχνές αυξομειώσεις του βάρους του αθλητή για τις ανάγκες της κατηγορίας του.
  11. Χρήση φαρμάκων ή αναβολικών (συνήθως μετά το τέλος του κύκλου χορήγησης ενός αναβολικού η επιβάρυνση που έχουν δεχθεί τα οστά και οι σύνδεσμοι είναι μεγαλύτερη από όσο αντέχουν με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα υπερπροπόνησης).
  12. Εν ενεργεία παθήσεις κατά τη διάρκεια της προπόνησης (Γρίπη, συνάχι κ.λ.π)
  13. Μη διαγνωσμένες μορφολογικές ανωμαλίες του αθλητή που οδηγούν σε τραυματισμούς (ραιβογονία, ραιβοποδία, βλαισογονία, βλαισοποδία, ανισοσκελία, πλατυποδία, κύφωση, λόρδωση).

Όλα αυτά που συμβαίνουν στον οργανισμό σχηματίζουν κάποια εικόνα την οποία μπορούμε να δούμε εμείς, ο γιατρός ή και οι γύρω μας και ονομάζεται στην ιατρική «κλινική εικόνα» η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση εξαρτάται από το είδος προπόνησης (δύναμης ή αντοχής), δίνοντας, μερικώς, διαφορετική εικόνα. Μια προπόνηση η οποία είναι συνδυαστική από άποψη αερόβιας και αναερόβιας άσκησης (Judo) μπορεί να προκαλέσει μέχρι και ανοσοκαταστολή στο στάδιο της υπερπροπόνησης με συνέπεια τις συνεχείς και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις.

Σε μια προσπάθεια να συνοψίσουμε με γενική κλινική εικόνα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε:

  1. Αύξηση καρδιακών παλμών σε φάση ηρεμίας
  2. Αδικαιολόγητη κόπωση
  3. Υπνηλία
  4. Αδικαιολόγητοι μυϊκοί πόνοι
  5. Μείωση φυσικής κατάστασης
  6. Έντονη εφίδρωση χωρίς να συνοδεύεται από περιβαλλοντική αύξηση της θερμοκρασίας
  7. Έντονη απώλεια βάρους, ανορεξία
  8. Πονοκέφαλοι, διάρροια ή δυσκοιλιότητα
  9. Διαταραχές της έμμηνου ρήσης (γυναίκες)
  10. Συχνοί τραυματισμοί
  11. Αποστροφή προς τη προπόνηση ή τον εκπαιδευτή
  12. Εκνευρισμός
  13. Διαταραχή της συγκέντρωσης, της μάθησης και του ύπνου
  14. Επιθετικότητα προς τον κοινωνικό περίγυρο του αθλητή
  15. Συχνές λιποθυμικές τάσεις

Υπάρχουν και κάποια βιοχημικά ευρήματα τα οποία σε συνδυασμό με τα προηγούμενα συμπτώματα δίνουν την πλήρη εικόνα του συνδρόμου και αυτά είναι: Μειωμένη τιμή αιμοσφαιρίνης ή σιδήρου, μειωμένη τιμή του κλάσματος τεστοστερόνης προς κορτιζόλη, αύξηση ουρίας και ουρικού οξέος, αύξηση τιμών ηπατικών δεικτών.

Θεραπεία

Υπάρχουν διάφορα στάδια υπερπροπόνησης όπου ο μόνος κατάλληλος για να διαγνώσει είναι ένας αθλητίατρος και σε αυτόν πρέπει να αποταθείτε για να διαγνώσει με βεβαιότητα το σύνδρομο και τη θεραπεία του. Γενικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι η ξεκούραση, η καλή διατροφή και η αποχή για ένα μικρό διάστημα από την τέχνη που κάνετε θα δώσουν στον οργανισμό σας την ικανότητα να αναρρώσει. Ελάτε στη σχολή σας όταν θα νιώσετε σωματικά, και ψυχολογικά έτοιμοι να το κάνετε.

Προσπαθείτε να νιώθετε και να εκπληρώνετε τις ανάγκες που δημιουργεί η προπόνηση σε όλους τους τομείς, ελάτε σε επαφή με τον εκπαιδευτή σας και μιλήστε του για οποιαδήποτε διαφορά από το φυσιολογικό διαπιστώνετε επάνω σας.

Μην φέρεστε στο σώμα σας άσχημα γιατί κάποια στιγμή θα το πληρώσετε. Το γεγονός ότι σήμερα νιώθω καλά που γυμνάστηκα έντονα χωρίς να φάω και να κοιμηθώ δεν σημαίνει ότι είμαι δυνατός άνθρωπος αλλά αφελής, γιατί κάποια στιγμή θα τραυματιστώ χωρίς κάποιο σημαντικό λόγο και θα αναρωτιέμαι την αιτία.

Η σωστή προπόνηση, η διατροφή και η ανάπαυση δημιουργεί τους μεγάλους αθλητές.

"Μέτρον άριστον"

Newsletter

Γραφτείτε στο newsletter για να λαμβάνετε τα νέα της σχολής μας.